Op zoek naar de beste oplossing voor Ternat, van(onder)uit Ternat
Vanuit de nationale politiek werd er vorige legislatuur druk gezet om grotere gemeentes te creëren. Vanuit de traditionele partijen sijpelde die druk van hogerhand ook voelbaar door naar de gemeenten.
Bart Somers was een grote voorstander van fusies, Gwendolyn Rutten was dat duidelijk niet. Misschien heeft de conclusie van de studie van het steunpunt bestuurlijke vernieuwing hier wel iets mee te maken.
Ondertussen ligt het thema opnieuw op de onderhandelingstafel voor de nieuwe Vlaamse regering. Men wil tegen 2030 gemeentes van minstens 40 000 inwoners. Niet ver van hier hebben ze er net eentje gevormd van om en bij de 26 000 inwoners. Ze kunnen binnenkort herbeginnen met hun huiswerk. Dit is te gek voor woorden. Laat Ternat Ternat blijven en werk aan de structuur van Vlaanderen, dat is de enige juiste stap.
VERKIEZINGEN
Enkele traditionele centrumpartijen kregen een pak slaag bij de federale verkiezingen in 2024. Meestal heeft dat niet enorm veel impact op de lokale verkiezingen (lokale politiek is een apart verhaal). Maar omgekeerd is lokale verankering en regionale schaalvergroting in een gebied waar men sterk staat, wel een goede manier om de partij in leven te houden. Het hoeft dus niet te verbazen dat traditionele partijen van bovenaf fusies aanmoedigden om hun toekomst te kunnen vrijwaren.
ONDERZOEK
In Nederland staat men al heel wat verder wat het onderzoek naar de voor- en nadelen van een fusie betreft. Als er één ding door de jaren heen is veranderd dan is het wel de visie dat een fusie van onderuit moet komen en niet van bovenaf moet opgelegd worden. Onderzoek heeft ondertussen aangetoond dat er minstens evenveel nadelen als voordelen zijn aan een fusie. Schaalvergroting is ontegensprekelijk een voordeel, maar er zijn verschillende manieren om die te verwezenlijken. Een fusie is er één van, maar garantie op succes is er niet. U weet wel: kleine kinderen, kleine problemen, grote kinderen, grote problemen.
SAMENWERKING
Een intergemeentelijke samenwerking uitbouwen is ook een optie. Bij zo een samenwerking hoef je het DNA van je gemeente niet voor de bus te gooien, en maak je de afstand tussen politiek en burger niet groter. Lokale politiek is een heel ander verhaal dan nationale politiek, dat is nu net het mooie aan dat verhaal.
BEVRAGING
MOET TERNAT OOK FUSEREN?
IK BEN TEGEN EEN FUSIE
IK BEN VOOR EEN FUSIE
MAAKT MIJ NIET UIT
100 % VOOR TERNAT
FUSIE OF NIET?
Uit onze eerste bevraging blijkt de Ternattenaar zelf ook niet overtuigd van een fusie. (50 % is tegen, 35 % is voor en voor 15 % maakt het niet uit.)
Uit diezelfde bevraging blijkt eveneens dat niet iedereen weet wat een fusie juist betekent en welke de gevolgen, voordelen en nadelen zijn. We hebben enkele vragen opgelijst.
FAQ
VOOR- EN NADELEN
Staat de bestuurskracht niet onder druk?
De bestuurskracht staat zonder twijfel onder druk. Vlaanderen schuift almaar meer taken en verantwoordelijkheden door naar de gemeente, de situatie zal er in de toekomst dus niet makkelijker op worden. Bovendien wordt het gemeentefonds in Vlaanderen volledig verkeerd verdeeld (conclusie studie 2024) en zijn kleine gemeenten, die evenzeer grote uitdagingen kennen, daarvan ook nog eens het slachtoffer.
Wat betekent bestuurskracht eigenlijk?
Bestuurskracht is ‘de mogelijkheden die de gemeente heeft om al haar taken en opdrachten op een kwalitatieve manier tijdig uit te voeren’, dat is een beknopte definitie van bestuurskracht, al moeten we er meteen bij vermelden dat het een zeer complex begrip is dat veel meer dan dat inhoudt.
Bestuurskracht is eveneens een begrip dat te pas en te onpas doorheen de geschiedenis is gebruikt, voornamelijk om fusies door te duwen vanuit hogerhand. Meerdere onderzoeken hebben ondertussen ook al uitgewezen dat er verschillende manieren zijn om aan de bestuurskracht te werken.
Welk DNA?
De dienstverlening in onze gemeente is bovendien bijzonder goed. In de toekomst willen we die dienstverlening enkel maar versterken en vlotter organiseren op maat van de burger en in het kader van een innovatieve toekomst. Daar ligt zeker en vast een grote uitdaging, maar dat gaat het best als we vertrekken vanuit wat er vandaag al goed gaat.
Ternat zit vandaag stevig onder het gemiddelde aantal werknemers per 1000 inwoners in vergelijking met Vlaanderen. Om de uitdagingen en de complexiteit van de toekomst aan te gaan is er ontegensprekelijk werk aan de winkel. En daar willen we samen voor gaan, samen met ons fantastisch personeel.
Heeft een fusie niet heel veel voordelen?
Voor Ternat heeft zijn huiswerk gemaakt: de voordelen van een fusie (die zijn er uiteraard ook) worden vaak mooier voorgesteld dan ze in werkelijkheid zijn. Het grootste nadeel van een fusie, dat de afstand tussen bestuur en burger groter wordt, is nog groter dan dat men eerst had ingeschat. Voor Ternat wil dicht bij de burger staan.
Kunnen we op een andere manier van de voordelen genieten?
Absoluut. Schaalvergroting kan je ook bekomen door (nog) meer gerichte intergemeentelijke samenwerking op te zetten. Pas op, ook dat is geen wandeling in het park. Samenwerken vraagt deskundigheid en geduld. Maar laat ons wel wezen, wij hebben ook geen problemen met onze buren. Zulke samenwerkingen zijn er vandaag ook al en ze kunnen op verschillende vlakken ook zeker nog uitgebreid worden om nog efficiënter te werken. Op die manier behoud je de mogelijkheid om op verschillende vlakken met verschillende van je fijne buurgemeenten samen te werken en telkens de beste partner te zoeken.
Enkele opmerkelijke conclusies uit de eerder gekregen samenvatting (sommigen lees je tussen de lijnen door):
STEDEN EN GEEN GEMEENTEN
Fuseren wordt pas echt interessant als je 70 tot 100 000 inwoners bij elkaar brengt.
NAAR ELKAAR GROEIEN
“Volksvertegenwoordiging moet een actievere rol spelen”, of lees: een fusie moet van onderuit komen, burger en bestuur moeten dichter naar elkaar toe groeien. En dat doe je uiteraard niet zomaar door je gemeentes groter te maken.
HUISWERK
Vlaanderen moet zelf aan een nieuwe en duidelijke structuur werken, men suggereert in deze studie onder meer zelfs om de provincies af te bouwen.
DE JUISTE MANIER
Samenwerken loont uiteraard, alleen moet je het op de juiste manier doen.
Enkele opmerkelijke conclusies uit de volledige studie:
POSITIEF EN NEGATIEF
Studies tonen zowel positieve effecten (bv. toegenomen motivatie van personeel om voor een grotere organisatie te werken) als negatieve effecten op de professionalisering van de administratie en de bestuurskracht.
EFFECT
Op vlak van de beleidseffecten is er ook geen eenduidig positief of negatief gecumuleerd effect van gemeentelijke fusie.
BEPERKT ONDERZOEK
De studies die de kwaliteit van de dienstverlening bestuderen na een fusie zijn beperkt.
DE GROTE CONCLUSIE
Men ziet deze studie niet als een afgewerkt product maar als een aanzet om het debat in 2024 verder te zetten en om verder onderzoek uit te voeren.